Nederlands 5 - Interview 

Het eerste leerjaar? Een Universiteit op kinderniveau

Op een druilerige avond spreken we af om het interview af te nemen over leesvaardigheid. De leesvaardigheid bij leerlingen gaat spijtig genoeg achteruit, blijkt uit onderzoek. Ben Weyts wil met zijn campagne Leesoffensief de leesvaardigheid terug bevorderen: "De campagne roept ouders, kinderbegeleiders, leerkrachten, ouderverenigingen, cultuur- en welzijnsorganisaties op om lezen meer tijd en aandacht te geven. We gaan ook voor een traject van negen jaar omdat we vinden dat eerdere inspanningen om mensen meer te laten lezen te versnipperd waren, niet lang genoeg werden aangehouden of te veel mikten op mensen die al lezen. Voor de rest van deze bestuursperiode trekken we 2,5 miljoen uit voor Leesoffensief.”

In het kader van het onderzoek naar leesvaardigheid en de campagne spreek ik af met Anita Vloemans, een ervaringsdeskundige op het gebied van lezen. 

U bent al meer dan 25 jaar leerkracht in het eerste leerjaar. Hoe leer je jouw leerlingen eigenlijk lezen? En hoe snel kunnen jouw leerlingen volledig lezen?

Via een verhaal gaan wij woorden aanbrengen. Uit dat verhaal halen we dan één woord. Dit woord gaan we analyseren. In het eerste leerjaar betekent dit dat we dit figuurlijk in stukken gaan hakken. Uit dit woord leren we dan alle letters. Vervolgens maken we de combinaties van letters en krijgen we woorden.

In het begin van het schooljaar leren we eerst enkele clusters aan (bv.: an, uk en el). Voor die clusters gaan we letters zetten (bv.: kan, druk en bel). De leerlingen worden aangeleerd om die letters en clusters aan elkaar te plakken en dan zijn de leerlingen vertrokken om te leren lezen.

Tegen eind januari kennen de leerlingen alle letters. Dan kunnen de leerlingen eigenlijk lezen. Het gaat dus heel snel vooruit. Ik zeg altijd dat het eerste leerjaar een universiteit op kinderniveau is.

Volgens de resultaten van PIRLS-onderzoek gaat de leesvaardigheid bij leerlingen achteruit. Merkt u dat de leesvaardigheid bij kinderen en jongeren achteruitgaat? Waaraan merkt u dat?

Ik merk wel dat naarmate de jaren vorderen steeds meer leerlingen moeite hebben om te leren lezen. Het leesproces komt vaak traag op gang en eenmaal de leerlingen alle letters kennen, zijn er slechts enkelen die grote sprongen maken. Bij de meerderheid blijft het dus een moeilijk proces.

Hoe zou dit komen?

De kinderen zien geen voorbeelden meer. Weinig ouders lezen zelf nog een boek. Daarnaast nemen de ouders minder de tijd om met de kinderen naar de bib te gaan. Voorlezen is ook nog altijd heel belangrijk, maar dit wordt steeds meer verwaarloosd en ouders zien hier het belang niet van in. Ten slotte is er de opkomst van de smartphones en tablets waarnaar de kinderen ook de weg weten te vinden. Dit was er vroeger niet.

Wordt er bij u op school actie ondernomen om lezen aantrekkelijker te maken?

Zeker en vast. Er is een uitgebreid boekenaanbod. We doen mee met de acties zoals jeugdboekenweek, voorleesweek. Er wordt aan kwartierlezen gedaan. Hierbij lezen de kinderen dagelijks een kwartier in de klas. Dit motiveert de leerlingen om thuis ook te gaan lezen. Dit wordt ook altijd gecommuniceerd naar de ouders. Zo kunnen zij thuis met hun kind verder lezen.

Gelukkig probeert de overheid wel actie te ondernemen aangaande de leesvaardigheid. Wat denkt u van het Leesoffensief?

Het is goed dat er heel veel aandacht gaat naar lezen en dat mensen die kinderen begeleiden daarbij betrokken worden.

Een ander voorstel van Ben Weyts is om in het basisonderwijs nog meer focus te leggenop de essentie, namelijk Nederlands en wiskunde. Denkt u dat dit de essentie is? Wat vindt u daarvan?

Nederlands en wiskunde zijn zeer belangrijk, maar dit komt ook in andere vakken zoals W.O. ook aan bod. Daar worden teksten gelezen, berekeningen gemaakt die vaak nauw bij de leefwereld van de kinderen aansluiten. Een vak zoals W.O. mogen we zeker niet verliezen. Hier lezen de leerlingen bijvoorbeeld ook verhalen over dieren en die teksten komen veel minder vaak bij Nederlands aan bod. De kinderen vinden die dierenweetjes altijd heel interessant en dit draagt bij tot de betrokkenheid in de klas.

Moest u een zetel hebbe in het parlement, waarop zou u de focus leggen in het basisonderwijs?

Je mag het totaalpakket niet uit het oog verliezen. Vakken zoals muzische vorming zijn ook van groot belang om kinderen hun talenten te laten ontplooien. Daar komt ook weer taal aan te pas. Speel maar eens een toneel zonder te lezen. Bij een muziekstuk heb je ook wiskunde nodig, zoals bijvoorbeeld de tijdsduur van de noten (1/2, 1/4, 1/8).

Anita Vloemans is al meer dan 25 jaar leerkracht basisonderwijs in het eerste leerjaar. Als ervaringsdeskundige weet ze dus hoe ze leerlingen moet leren lezen.