Boek naar keuze – De meeste mensen deugen

Oplichters kapen facebookwedstrijden van Vlaamse handelaars. Speurders nemen geweer in beslag in bendeonderzoek. Nederlandse zangeres opgepakt voor illegaal escortbureau in Retie. Dit zijn maar enkele titels als ik de krant bekijk op een doodgewone maandagochtend. Nogal negatief zult u denken. Inderdaad, nogal negatief.

De kranten staan vol met zo’n negatieve berichten. Als je je alleen maar baseert op de kranten zal je al snel denken dat alle mensen negatief, slecht, verdorven of egoïstisch zijn.

Maar wat als nu blijkt dat we het al die tijd mis hadden?

Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens. In ‘De meeste mensen deugen’ verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie om te bewijzen dat de meeste mensen deugen.

Stel je de hypothetische situatie voor dat een vliegtuig een noodlanding moet maken en in drie stukken breekt. De cabine vult zich ook nog eens met rook. Alle inzittenden realiseren zich: we moeten hier weg. Wat gebeurt er?

·       Op Planeet A vragen de inzittenden elkaar of ze in orde zijn. Personen die hulp nodig hebben, krijgen voorrang. Mensen zijn bereid hun leven te geven, zelfs voor vreemdelingen.

·       Op Planeet B is het ieder voor zich. Totale paniek breekt uit. Er wordt geschopt en geduwd. Kinderen, ouderen en mensen met een handicap worden onder de voet gelopen.

Vraag: op welke planeet leven we?

Uit onderzoek blijkt dat 97 procent denkt dat we op Planeet B leven, maar in de praktijk leveren we vrijwel altijd op Planeet A. Dit boek staat vol met rampen en gebeurtenissen in de geschiedenis die bewijzen dat de mens deugt. Of juist experimenten uit de geschiedenis die laten blijken hoe verdorven de mens is, die dan weerlegd worden door talloze wetenschappelijke bronnen.

Graag wil ik één experiment uitlichten dat door Bregman beschreven wordt als flauwekul.

Het Stanford-gevangenisexperiment is een heel bekend experiment. Studenten werden willekeurig in twee groepen van twaalf opgesplitst: een gevangenengroep en een bewakersgroep. Na korte tijd begonnen de studenten zich naar hun rol te gedragen: gevangenen werden onderdanig en bewakers kwamen in de verleiding om hun macht te misbruiken. De bewakers probeerden op allerlei manieren hun ondergeschikten te breken. De ene na de andere gevangene ging ten onder aan slaapgebrek en vernedering, terwijl de bewakers genoten van hun macht.

Wat blijkt is dat het hele experiment eigenlijk een geregisseerd theater was. Philip Zimbardo, de onderzoeker van het experiment, verplichte de bewakers om zo te reageren. De meeste bewakers bleven zich daarentegen terughouden opstellen, hoever de druk ook werd opgevoerd. Twee derde deed niet me aan de sadistische spelletjes en een derde bleef ronduit aardig voor de gevangenen, tot grote frustratie van Zimbardo.

Zo staat het boek nog vol met andere gebeurtenissen, van het Milgram-experiment tot de waanzin bij de ondergang van de Titanic. Alles wordt weerlegd.

Nu zal je je misschien nog afvragen waarom de kranten dan zo vol staan met negatief nieuws. Wel, ik kan het niet beter beschrijven dan Rob Wijnberg, de oprichter van ‘De Correspondent’: Nieuws bestaat uit sensationele, uitzonderlijke, negatieve, recente gebeurtenissen. Als je naar die vijf woorden kijkt en ze naast de krantentitels legt, dan kan je niet anders dan concluderen dat Wijnberg hier gelijk heeft. Nieuws bestaat écht uit die uitzonderlijke en negatieve gebeurtenissen, maar dit is niet de realiteit van de wereld. Er wordt in het nieuws niet gesproken over de 10 miljoen Belgen die dagelijks naar hun werk of school gaan. Pas als een auto van de weg geraakt of een trein ontspoort, is het nieuws. Dat is namelijk ongewoon. Wie regelmatig het nieuws volgt, denkt dus algauw dat de wereld steeds onveiliger wordt – ook als is het tegendeel waar. Daar gaat het dus ook in dit boek over.

Ik koos dit boek omdat de schrijver een journalist is van het journalistieke platform ‘De Correspondent’ uit Nederland. Het platform ontdekte ik een aantal jaar geleden en ik was gefascineerd door de boodschap die de journalisten willen uitdragen. De journalisten van ‘De Correspondent’ voorzien het nieuws van context en gaan voorbij aan de waan van de dag. Zij schrijven, met hulp van de expertise van leden, over de grote thema’s van deze tijd. Van klimaatverandering tot de toekomst van de zorg en van migratie tot modern verzet.

Het boek wist mij zeker te fascineren. Het kwam wat traag op gang, maar daarna wist het boek mij echt vast te houden. Rutger Bregman is een uitstekend schrijver die zijn vaststellingen weet te onderbouwen met tal van wetenschappelijke bronnen. Er is een bronvermelding van maar liefst 40 pagina’s op het einde van het boek. Door dit boek ben ik ook gaan beseffen dat er veel te veel op het negatieve wordt gefocust. Dit is duidelijk te merken in kranten. Daarom vond ik het zeer leuk om eens een boek te lezen vanuit een ander perspectief. 

Iedereen denkt wel eens dat de mens verdorven is na het lezen van de krant of het kijken van het nieuws. Daarom wou ik dit boek ook eens lezen, zodat het mij andere inzichten geeft. Dat is zeker gelukt. Vanaf nu ga ik altijd uit van het goede in de mens. Dit vermeldt Bregman ook op het einde van zijn boek met zijn 10 leefregels. Met één van die leefregels wil ik dit blogbericht graag afsluiten:

Bij twijfel, ga altijd uit van het goede.